materijali u gradjevinarstvu
Azbest je građevinski materijal koji se u prošlosti mnogo koristio u izgradnji objekata. Uz dodatak cementa i vode izrađivale su se azbestno-cementne ploče i cevi različitih dimenzija i profila. Ploče su se izrađivale u raznim oblicima ,a poznatije su kao ravne i valovite (salonit) ploče. Ravne ploče su se proizvodile u različitim dimenzijama i debljinama. Ovakva vrsta ravnih azbestno-cementnih ploča korišćena je masovno u građevinarstvu za opšivanje raznih fasada, plafona prostorija za stanovanje, specifičnih fabrika, radionica, baraka za stanovanje ili farmi životinja i u našoj zemlji. Gradili su se i stambeni višespratni objekti gde su se ravne ploče koristile za oblaganje zidova, pokrivanje krova i šire. Za pokrivanje krova su korišćene razne vrste pokrivača na azbestnoj osnovi, a neke su: salonit, salonitka, eternit itd. Nazivi su zavisili od proizvođača. Zbog svoje žilavosti, male težine, i velike sigurnosti od udara vetra i prodiranja vode, u prošlom veku ovi materijali su masovno ugrađivani u Severnoj Americi i zemljama Zapadne Evrope odakle se smatra da je došao i u našu zemlju. Prednost ploča se nalazila u velikoj pokrivnoj površini jedne ploče, maloj težini po m2, brzini montiranja i lakog održavanja i zamene u slučaju pucanja tj. mestimičnog oštećenja. Nedostatak je bilo lako oštećenje, relativno kratak vek kao i kancerogeno dejstvo ovog materijala. Pored ploča proizvodile su se vodovodne i kanalizacione cevi različitih profila i oblika. U bivšoj SFRJ proizvodnju ovih materijala imala je Republika Slovenija, Republika Hrvatska i Republika Makedonija. Neke su prestale sa proizvodnjom pre 20 godina, a pojedine čekaju svoje zatvaranje. U SAD pre 30 godina je objavljeno istraživanje da je azbest izuzetno kancerogen i opasan materijal po čoveka i okolinu. Istraživanja su pokazala da porodice koje su stanovale u objektima izgrađenim od ovih materijala ili ljudi koji su bili u dodiru sa njima u velikom broju su oboleli od karcinoma pluća, udisanjem čestica iz ovih materijala. Nakon ovih ispitivanja u SAD-u je donešen zakon o zabrani upotrebe materijala na azbestnoj osnovi, zatvorene su sve fabrike i počelo se sa rušenjem objekata od ovog materijala. Nakon toga došlo je do zabrane korišćenja i ugradnje i u Evropi. U bivšoj SFRJ mnoge porodice su živele u objektima izgrađenim od ovog materijala, a mnoge i danas žive u njima. U našoj zemlji u mnogo objekata je ugrađen ovaj materijal u bilo kom obliku, a nema inicijative da se ovako opasni materijali po čoveka uklone i prestanu ugrađivati i uvoziti. Nekoliko hiljada fabrika u svetu je zatvoreno tokom prošlog veka zbog više hiljada stotina obolelih od karcinoma. Hiljade objekata je srušeno u svetu u kojima je bio ugrađen ovaj materijal.
Koliko naših sugrađana još uvek živi u objektima koji imaju u svom sadržaju ovaj opasan materijal?
Da li neko nešto preduzima u našoj državi povodom ovog problema ?
(#)